To kolejny ciekawy temat, już nie tylko z historii miasta, ale i z całego regionu.
Tak jak pisałem we wcześniejszym pości o pochodzeniu nawy "Olszyna", nie pojawia się nagle zamek z dnia na dzień.
Tutaj mamy nawet drobny konflikt sięgający lat. Jedna z hipotez mówi, iż już w roku 1334 powstała tu strażnica, której celem było stawiać odpór litewskim najazdom, dopiero później powstałą formacja murowana będąca dzisiejszym zamkiem. Rolę taka pełniła też strażnica założona w Bartążku. Nawet XVII-wieczny magistrat Olsztyna określał początki miasta na rok 1334. Hipoteza jakkolwiek logiczna, nie ma poparcia w żadnych dokumentach czy badaniach.
Bardziej prawdopodobny był scenariusz gdzie w roku 1346 południowa Warmia zostaje podzielona na kapitualną i biskupią, z główną siedzibą w Lidzbarku Warmińskim.
Obszar ten stanowił Księstwo Warmiński, gdzie władzę absolutną sprawowali biskupi, będący bezpośrednio zależni od stalicy Apostolskiej. Podział taki powstał podczas czasów krzyżackich, gdzie część komornictw podlegała biskupom a część kapitule, a na ich siedziby często wybierano pruskie umocnienia.
Pierwotnie ośrodek administracyjny nowego komornictwa miał być w okolicy jeziora Bartąg. Ale miejsce okazało się niezbyt dogodne pod względem obronności. Dlatego w roku 1348 na zjeździe dostojników kapituły zapadła decyzja o budowie zamku w zakolu Łyny, które było dogodniejsze dla miasta i zamku.
O pierwotnym umiejscowieniu ośrodka w pobliżu Bartąga ma świadczyć tez nazwa "Stary Olsztyn", która została odrzucona w późniejszym czasie. Informacja o "nowym mieście" pojawia się już w akcie lokacyjnym Kieźlin datowanym na 31.12.1349.
Zamek powstał więc w okresie od 1348r do 1353r kiedy to w akcie lokacyjnym Olsztyna zamek był już gotowy.
